Geschiedenis en kerkgebouwen van de Gerformeerde Kerk (vrijgemaakt) te Doesburg.

In 1834 vindt de zgn. Afscheiding van de Hervormde Kerk plaats, het is een landelijke reformatie waaruit zowel de Christelijke Gereformeerde Kerk als de Gereformeerde Kerk ontstaan. In Doesburg is daar op dat moment niet veel van te merken. In 1858 is er in Doesburg sprake van Afgescheiden (Gereformeerde) Kerk. Wat later, in april 1889 volgt een 2e afscheiding van de volkskerk (Hervormde Kerk) luisterend naar de naam Doleantie. Een volgende reformatie (en helaas ook een weer een scheiding) in de Gereformeerd Kerk voltrekt zich in Doesburg in september 1945. Om naamsverwarring te voorkomen wordt het woord “vrijgemaakt” toegevoegd achter de naam Gereformeerde Kerk. Het woord vrijgemaakt staat voor het afstand nemen van de onbijbelse besluiten welke in 1944 en 1945 door de Gereformeerde Synode worden opgelegd aan de kerken. In 1969 -1970 is er opnieuw een kerkscheuring. De gemeente die net daarvoor ± 60 leden telt valt uiteen in 2 delen van elk zo’n 30 zielen. In 2013 telde de gemeente ongeveer 80 leden.

Kerkgebouwen

In het midden van de 19e eeuw is er sprake van een kerkgebouw aan de Ooipoortstraat, ongeveer tegenover de Helmigstraat. Hier houden de Afgescheidenen hun erediensten. In 1872 wordt het woonhuis Heerenstraat 22 door de Christelijke Gereformeerde Kerk verbouwd tot bedehuis. Rond 1900 wordt er een nieuwe kerk gebouwd door de Gereformeerde Kerk, opnieuw aan de Ooipoortstraat (nr. 52). Dit kerkgebouw wordt gebruikt tot aan de vrijmaking in 1945. De (Synodaal) Gereformeerden blijven hier kerken tot 1972. Zij verkopen dan het kerkgebouw aan de Christelijke Gereformeerde Kerk welke er nu nog steeds gebruik van maakt.

De Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) moet in 1945 een ander onderkomen zoeken. In het begin zijn er slechts 10 a 15 leden welke de gemeente vormen en dat met inbegrip van broeders en zusters uit Doetinchem.

Aanvankelijk wordt bij de leden aan huis gekerkt, wat later in een pand aan de Veerpoortstraat (nr. 31). In 1963 stelt de Christelijke Gereformeerde Kerk haar kerkgebouw aan de Heerenstraat beschikbaar. Omdat de Christelijke Gereformeerden in 1972 het kerkgebouw verkopen moet de Gereformeerde kerk (vr.) welke op dat moment uit ruim 30 leden bestaat een nieuw onderkomen zoeken. Een korte tijd worden de erediensten gehouden in een bovenzaal van Paardenmarkt 3. Even daarna kan weer gebruik gemaakt worden van het kerkgebouw van de Christelijke Gereformeerden aan de Ooipoortstraat (nr. 52). Mede omdat dit kerkgebouw wat ruim van maat is voor de kleine gemeente vindt in 1986 de verhuizing plaats naar het Fraterhuis, een tot kerkgebouw verbouwd pand aan de Paardenmarkt nr. 14. Deze kerk, eigendom van de Remonstrants Gereformeerde Gemeente beschikt over 2 kerkzalen resp. met 50 en 100 zitplaatsen. Negen jaren wordt met veel plezier gekerkt in dit gezellige en monumentale pand.

Door verkoop van het Fraterhuis door de eigenaar moet de Gereformeerde Kerk (vr.) in 1995 omzien naar een andere locatie. Een geschikte (huur)pand wordt niet gevonden. Op het juiste moment komt een pand te koop aan de Heerenstraat. Het gaat om de voormalige Christelijke Gereformeerde Kerk. Een behoudende katholieke gemeenschap koopt dit kerkgebouw in 1972 waardoor de naam "Fatimkerkje" in omloop komt. In ± 1990 wordt deze kerkgemeenschap opgeheven.

De Doesburgse kunstenares Rini Dado koopt de kerk vervolgens en maakt er een theater voor kleinkunst van.

In 1995 koopt de Gereformeerde Kerk (vr.) de kerk van Rini Dado. De aankoop en het herstel zijn mogelijk gemaakt door grote inzet van eigen kerkleden en een landelijk actie. Door deze actie wordt ruim f 300.000,- binnen gehaald.

Het herstel van het interieur wordt grondig ter hand genomen. Veel onderdelen worden opgeknapt en geschilderd, er komen ook passende verlichtingskronen. Op 9 februari 1996 wordt de kerk op feestelijke wijze officieel in gebruik genomen. Dankzij een aanzienlijke subsidietoezegging van Monumentenzorg kan in 1998 – 1999 het exterieur aangepakt worden. Er volgt een grondige restauratie waarbij de daken, goten en gevels hersteld worden.

Kerk aan de Heerenstraat

Het kerkgebouw dateert uit de 15e eeuw, gebouwd als woonhuis. Het pand was ooit eigendom van de Hertog van Gelre. In het midden van de 1872 vindt de verbouwing tot kerkgebouw plaats. De kerk omvat 2 aan elkaar getrokken huizen, het voorhuis grenzend aan de straat, en het achterhuis, het hogere gedeelte van de kerk met een gewelfde kelder.

Het stucplafond, uitgevoerd als spiegelgewelf, is 7 meter hoog. In de voor- en achtergevel zitten gietijzeren ramen met glas-in-lood panelen. Het raam boven de kansel dateert uit 1975. De heilige stelt Maria voor, zij verscheen in 1917 in het Portugese Fatima. De opzet van de kerk met haar forse hoogte en steile kap is laatgotisch. De kapconstructie is geheel van eiken en de zoldervloer heeft brede eiken planken. De voorgevel is bijzonder omdat er 2 verbouwingen waarneembaar zijn. In de 1e helft van de 17e eeuw werd de gevel in renaissancestijl gebracht, dit is nog af te lezen aan de trapgevel met de natuurstenen sierelementen.

In 1872 worden de gevels grondig verbouwd, de oude vensters worden dicht gemetseld en er komen (neogotische) gietijzeren vensters. In 1947 volgt nog een beperkte interieurrestauratie.